Joint International Conference on Sustainable Rice Cultivation and Vegetable Science & Innovation

งานประชุม นวัตกรรมข้าวและผัก

Rice and vegetables are key to global food security—especially in Asia. With climate change, limited resources, and growing populations, we urgently need sustainable innovations in rice cultivation and vegetable production.

วันที่: 24 October 2025 | Grandrish mon hotel, Nonthaburi, THAILAND

ประชุมวิชาการข้าวแห่งชาติ ครั้งที่ 6 ข้าวเปลี่ยนวิถี อาหารเปลี่ยนโลก

งานประชุม วิจัยข้าวไทย

ข้าวคืออาหารหลักของคนไทยและพืชเศรษฐกิจสำคัญของประเทศ แต่การผลิตข้าวไทยกำลังเผชิญความท้าทายจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ การแข่งขันด้านการส่งออก และความต้องการผู้บริโภคที่เปลี่ยนไป

งานประชุมครั้งนี้จะเป็นเวทีสำคัญในการแลกเปลี่ยนองค์ความรู้และนวัตกรรม เพื่ออนาคตที่ยั่งยืนของข้าวไทย

วันที่: 6-7 ธันวาคม 2568 | สถานที่: อิมแพ็ค เมืองทองธานี

จะดีไหมหากการปลูกข้าวใช้น้ำน้อย

บทดความโดย วัชระ เพ็ชรล้วน
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

“ข้าว” เป็นหนึ่งในพืชที่มีความสำคัญอย่างมากต่อเศรษฐกิจ และความมั่นคงทางอาหาร (food security) โดยเฉพาะอย่างยิ่งประเทศไทยที่บริโภคข้าวเป็นอาหารหลัก แต่ในปัจจุบันการเพาะปลูกข้าวต้องเผชิญหน้ากับปัญหาภัยแล้ง ทำให้แคลนน้ำในการทำการเกษตร

ที่ผ่านมามีงานวิจัยหลายชิ้นชี้ให้เห็นว่า การลดจำนวนปากใบในพืชสามารถช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการใช้น้ำ (water use efficiency; WUE) ซึ่งทำให้พืชใช้น้ำในการเพาะปลูกน้อยลง โดยที่ไม่ส่งผลกระทบต่อการสร้างอาหารของพืช (photosynthesis) และทำให้ทนต่อการขาดน้ำได้นานยิ่งขึ้น

อย่างไรก็ตาม ในงานวิจัยเกี่ยวกับปากใบส่วนใหญ่มีพื้นฐานจาก Arabidopsis thaliana ซึ่งเป็นพืชโมเดล ทำให้องค์ความรู้เกี่ยวกับปากใบในข้าว (Oryza sativa) ยังคงเป็นที่ต้องการ

ในงานวิจัยชิ้นนี้ เป็นการศึกษาความเชื่อมโยงระหว่างความหนาแน่นปากใบ (stomatal density) และพันธุกรรมในพันธุ์ข้าวไทย โดยมีจุดประสงค์เพื่อค้นหายีนที่เชื่อมโยงหรือควบคุมลักษณะความหนาแน่นปากใบ

โดยการศึกษาจะใช้วิธีการ Genome-wide association studies (GWAS) ซึ่งเป็นการนำข้อมูลความหนาแน่นของปากใบ มาวิเคราะห์ร่วมกับข้อมูล SNP markers ที่ได้จาก whole genome sequence ของพันธุ์ข้าวไทยจำนวน 235 พันธุ์ จากการศึกษา ทีมวิจัยพบว่า มี SNP marker จำนวน 5 ตำแหน่ง ที่เชื่อมโยงกับลักษณะความหนาแน่นปากใบ อยู่บนโครโมโซมที่ 2, 3, 9 และ 12 อย่างไรก็ตามผลที่ได้เป็นเพียงบริเวณบน DNA ช่วงกว้างๆ ยังไม่สามารถระบุถึงยีนเป้าหมายได้

ทีมวิจัยจึงทำการศึกษาต่อ เพื่อค้นหายีนเป้าหมาย และท้ายที่สุดก็สามารถค้นพบยีนที่มีความเชื่อมโยงกับความหนาแน่นของปากใบอย่างมีนัยสำคัญ คือยีน LOC_Os02g43170 (B-BOX zinc finger family protein) ซึ่งยังไม่เคยมีการรายงานมาก่อนว่ายีนนี้มีความเกี่ยวข้องกับลักษณะปากใบ

ต่อมาทีมวิจัยจึงทำการยืนยันว่ายีนดังกล่าวเกี่ยวข้องกับลักษณะปากใบ โดยวิธีการ gene knock out เพื่อให้ยีนเป้าหมายไม่ทำงาน ผลที่เกิดขึ้นคือความหนาแน่นปากใบลดลงอย่างมีนัยสำคัญเมื่อเทียบกับข้าวปกติ ซึ่งชี้ให้เห็นว่า LOC_Os02g43170 มีความเชื่อมโยงกับจำนวนปากใบหรือความหนาแน่นปากใบนั่นเอง

การศึกษานี้จะนำไปสู่การพัฒนาและปรับปรุงพันธุ์ข้าวให้สามารถต้านทานต่อสภาพอากาศแปรปรวนหรือ “ภาวะโลกรวน” (climate change) ที่เราเผชิญหน้าอยู่ในปัจจุบัน