ข้าวปิ่นเกษตร 5

ข้าวเจ้า “พันธุ์ปิ่นเกษตร+5 มาจากการผสมกลับระหว่างข้าวปิ่นเกษตร+4 และข้าวเจ้าหอมนิลพันธุ์กลายจำนวน 2 คู่ผสม คู่ผสมที่ 1 ใช้ข้าวพันธุ์ปิ่นเกษตร4#78A03 เป็นสายพันธุ์รับ (สายพันธุ์แม่) และข้าวสายพันธุ์ให้ (สายพันธุ์พ่อ) คือ ข้าวพันธุ์กลายที่มีความหนาแน่นปากใบต่ำ (Mu8756)  คู่ผสมที่ 2 ใช้ข้าวพันธุ์ปิ่นเกษตร4#117A08 เป็นสายพันธุ์รับ (สายพันธุ์แม่) และข้าวสายพันธุ์ให้ (สายพันธุ์พ่อ) คือ ข้าวพันธุ์กลายที่มีขนาดปากใบเล็ก (Mu3117) ทำการผสมข้ามพันธุ์ ณ ศูนย์วิทยาศาสตร์ข้าว มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน จ.นครปฐม ภายใต้โครงการวิจัย “Climate ready rice: Optimising transpiration to protect rice yields under abiotic stresses” ได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติหรือ สวทช และ BBSRC-Newton Fund Partnerships เมื่อปี พ.ศ. 2560 โดยได้ลูกผสมรุ่น F₁ จากทั้ง 2 คู่ผสม ในปี 2561         คัดเลือกต้น F₁ ที่แท้จริง (ผสมข้ามสำเร็จ) ทำการผสมกลับต้น F₁ เข้าหาข้าวปิ่นเกษตร+4 ซึ่งเป็นพันธุ์รับ (recurrent parent) ได้ BC₁F₁ คัดเลือก BC₁F₁ จากแต่ละคู่ผสมที่ได้รับการถ่ายทอดยีนเป้าหมาย ได้แก่ ยีนต้านทานโรคไหม้ ขอบใบแห้ง เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล ทนน้ำท่วมฉับพลัน อมิโลส  อุณหภูมิแป้งสุก กลิ่นหอม และยีนที่เกี่ยวข้องกับลักษณะปากใบของข้าว โดยใช้ MAS  ในปี 2561  หลังจากนั้นทำการผสมกลับ BC₁F₁ ที่ผ่านการคัดเลือกแล้ว เข้าหาปิ่นเกษตร4 อีกครั้งหนึ่ง ได้ BC₂F₁ คัดเลือก BC₂F₁ ที่ได้รับการถ่ายทอดยีนเป้าหมาย ในปี 2562  จากนั้นปล่อยให้ BC₂F₁ ผสมตัวเองได้ BC₂F₂ ปลูกและคัดเลือกต้นที่ได้รับการถ่ายทอดยีนเป้าหมายในปี 2562   และปล่อยให้ผสมตัวเองอีกครั้งหนึ่งได้ BC₂F₃  

ในระหว่างการปรับปรุงพันธุ์ได้ปล่อยให้ต้น  BC₁F₁ บางส่วนผสมตัวเอง ได้ BC₁F₂  โดยคัดเลือกและปล่อยผสมตัวเองจนถึงรุ่น BC₁F₄  จากนั้นได้คัดเลือกทั้งประชากร BC₂F₃  และ BC₁F₄ จากทั้ง 2 คู่ผสม มาทำการประเมินประสิทธิภาพของการคัดเลือกด้วย MAS โดยทำการทดสอบความต้านทานโรคไหม้ ขอบใบแห้ง เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล และความทนทานต่อน้ำท่วมฉับพลัน ความหนาแน่นของปากใบ จากนั้นได้ทำการปลูกเปรียบเทียบผลผลิต ภายใน ม.เกษตรศาสตร์ ในปี 2563 รวมทั้งได้มีการนำสายพันธุ์ข้าวไปปลูกทดสอบในแปลงเกษตรกร

ข้าวสายพันธุ์ปิ่นเกษตร+5 ที่เป็นสายพันธุ์บริสุทธิ์ที่คัดเลือกได้ จำนวน 12 สายพันธุ์ เป็นข้าวไม่ไวต่อช่วงแสง มีกลิ่นหอม ผลผลิตสูง ต้านทานโรคไหม้ ขอบใบแห้ง เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล ทนน้ำท่วมฉับพลัน มีทั้งสายพันธุ์ที่เมล็ดข้าวกล้องสีขาว และสีน้ำตาล และมีอมิโลส อุณหภูมิแป้งสุก แตกต่างกันขึ้นกับสายพันธุ์

สายพันธุ์คงตัว ปิ่นเกษตร+5 มี สายพันธุ์ ที่ให้ผลผลิตสูงมากกว่า 1ตัน/ไร่ โดยทุกพันธุ์เป็นข้าวหอมที่ต้านทาน FBBB มีความเชื่อกันโดยทั่วไปว่าความหนาแน่นของปากใบสูงสัมพันธ์กับการให้ผลผลิตสูง แต่จากการปรับปรุงพันธุ์ครั้งนี้ พบว่ามีพันธุ์ปรับปรุงที่มีความหนาแน่นของปากใบต่ำ ที่ให้ผลผลิตสูงและอายุเก็บเกี่ยวใกล้เคียงสายพันธุ์ให้ลักษณะปากใบต่ำ เช่นพันธุ์ ปิ่นเกษตร+5# 4E1 ให้ผลผลิต 1067 กก./ไร่ มีความหนาแน่นของปากใบต่ำกว่า LD ที่ให้ผลผลิตเพียง 527 กก./ สายพันธุ์ข้าวปิ่นเกษตร+5 เด่นๆ  เหล่านี้น่าจะมีศักภาพในการทนต่อสภาพขาดน้ำได้ดี

ตารางที่ 2: อายุเก็บเกี่ยว, สีของข้าวกล้อง, ความหนาแน่นของปากใบ (site/mm²), คุณสมบัติแป้ง (AC), อุณหภูมิแป้งสุก (GT), และผลผลิต (kg/ไร่) ของประชากร BC₂F₄, BC₁F₅ ปิ่นเกษตร+5 และสายพันธุ์พ่อแม่